Blog van Robert

Misschien een beetje vreemde opening. Nog niet zo heel lang geleden, was dat compleet normaal. De telefoon ging. Vrijwel zonder nadenken liep je naar de telefoon toe en nam je die op. “hey, leuk dat je belt” of “fijn even je stem te horen”, waren standaard frases gedurende zo’n telefoongesprek, dat soms best lang kon duren. Een “hoe gaat het?”-telefoongesprek van een uurtje was niet ongewoon. Over van alles en nog wat lekker bijpraten. Zo’n telefoongesprek was onderdeel van het dagdagelijkse leven. Je ging er rustig voor zitten en nam daar de tijd voor.

De komst van de mobiele telefoon bracht hier verandering in. Meer en ingrijpender dan we aanvankelijk konden voorzien. Handig zo, overal bereikbaar en overal de mogelijkheid om zo’n gesprek te initiëren. Verkorte bel-nummers om familieleden en vrienden onder één knop te hebben. Superhandig! Als je de 1 lang ingedrukt houdt, belt de telefoon je geliefde, de 2 lang je moeder enzovoort. 9 toetsen met een dubbele functie en een één-regelig display van wel 15 tekens.

Zijn we allemaal meteen vergeten als de eerste smartphone van Apple uitkomt: de iPhone! “Groot scherm” met allemaal knopjes en instellingen. Een aanraakscherm met hoge resolutie. Zelfs een keuzelijstje voor je directe contacten. Bellen wordt nu zo veel eenvoudiger!

En dan die handige nieuwe SMS tekstjes. “Ik kom er aan”, “wordt wat later”, “het lukt me niet”. Toetsenbord ingebouwd. Klik op het pijltje en klaar. De andere kant krijgt ruim op tijd door dat de afspraak niet doorgaat en heeft de kans om een “appje” terug te sturen. Om te bevestigen of teleurgesteld te reageren.

Lange SMS-teksten worden vervangen door cryptische afkortingen. LOL, W8ff, WTF omdat de tekstruimte in het begin krap is. Maximaal zo’n 140 tekens. Slang-taal die in de allerlei conversaties zelfs wordt overgenomen. Emoticons worden later bedacht om de stemmingen weer te geven. “Haha” wordt dan een lachebekje.

Maar er zijn ook negatieve bij-effecten aan de smartphone. We bellen ineens overal hardop en laten ongegeneerd de omgeving meegenieten. In de trein, de bus of gewoon op straat wordt het heel normaal te ruziën met de gesprekspartner. Social media komen als aanvulling op de inmiddels saai geworden SMS’-jes. Je wilt toch laten weten wat je gegeten hebt en vanavond gaat doen! En met de camera van de smartphone kun je bijzonder aardige foto’s en filmpjes maken. Die de ander dan meteen te zien krijgt. Ongeacht of “die ander” daar tijd voor heeft of echt op zit te wachten.

Ons gedrag verandert sterk doordat iedereen de hele dag aan zijn smartphone vastgeplakt zit. Pure verslaving of toch gewoon overal en altijd productief?

Communicatie patronen en ethiek veranderen in de loop der jaren. Dat is niets nieuws. De techniek versnelt het veranderingsproces. De commercie geeft dit een ongekende push naar voren. De mens volgt de trend en wil meedoen. Erbij horen!

Regelmatig moet ik aan mijn kleinkinderen uitleggen dat een telefoon vroeger alleen met een snoer werkte, dat op een vaste plek was aangesloten. Het toestel met een draaischijf hing vast aan de muur of stond op een speciaal tafeltje in de huiskamer. Naast de telefoonklapper waar alle nummers nauwgezet in werden bijgehouden. Je pakte de hoorn op en draaide het nummer van de familielid dat je wilde spreken. En niemand anders kon meeluisteren! Gesprekken waren 1 op 1 en alle aandacht was tussen de 2 intensief communicerende personen. Privacy was redelijk gewaarborgd.

Technologische veranderingen gaan snel. Niet altijd met positieve invloed op de kwaliteit.

Zo’n ouderwets telefoongesprek via die vaste telefoonlijn was betrouwbaar en loepzuiver. Je kon aan de stem van de ander de stemming afleiden. “Hey, je klinkt heel moe vandaag! Is er iets?”. Bij de mobieltjes kwamen we erachter dat “even geen bereik”, “je valt weg”, “ik ga nu de tunnel in” of “ik rijd het grensgebied binnen” niet alleen verzonnen excuses waren om gesprekken kort te houden. Naast regelmatig uitvallen van verbindingen hoorden we echo’s en andere ruis op de lijn. In het begin soms zelfs gesprekken door elkaar heen!

Veranderingen en verbeteringen blijven nodig om intensieve conversaties goed te ondersteunen. Nu videobellen we en vergaderen we op grote afstand van elkaar, vaak met meerdere mensen tegelijk. Maar het gaat niet altijd vlekkeloos. “Ik zie jullie niet” of “kun je nog eens opnieuw proberen” zijn nu de normale frases in de huidige communicatie. “Kunnen we niet beter Whatsapp-en”? “Of toch op Teams of Zoom overstappen?” “Heb je Teams al ge-update”? “Die break-out sessies zijn heel effectief”. Fantastisch! Behalve onderweg in een gebied zonder afdoende 4G bereik! Bosgebied Dwingeloo bijvoorbeeld of een ander stuk ongerepte natuur.

De tijd dat een SMS-je altijd direct aan kwam – en tijdig beantwoord werd – ligt achter ons. Door veiligheidsvoorschriften en instellingen voor persoonlijke afscherming. “Als ik in de auto rijd ontvang ik geen SMS-jes. Ik rijd Mono!” leg ik aan de verzender uit die onze afspraak last-minute had willen verplaatsen. Maar de echte doodsteek van SMS schuilt in de enorme afleiding, die de productiviteit van iedereen in gevaar brengt. Korte nuttige berichtjes werden in de tijd vervangen door lange lappen met tekst en bijlagen, zinloze stickers en irritante Gifs. Whatsapp en FaceTime werden steeds populairder en gebruikt voor alles en nog wat. Om maar te zwijgen van aandachtsvreters als YouTube en TikTok. Continu piepjes, berichtjes, grappige foto’s of irritante langdradige filmpjes, leidt niet alleen af tijdens het werken, maar verstoort vooral de innerlijke rust. Mensen gaan zich steeds vaker afschermen voor al dat zinloze storen. Of ze gaan heel laat reageren, waardoor het voordeel van instant messing boven trage communicatie als Email verdampt. Dít wordt het einde van het SMS-tijdperk, dat nota bene niet zo heel lang bestaan heeft! Nog amper 20 jaar!

Het was handig om zonder verdere uitleg de andere kant door te geven “dat het je nu even niet uitkwam’. Vroeger zou je daarvoor gebeld hebben en minstens enige uitleg of excuses hebben moeten prevelen. Daar was lef voor nodig! Ook toen kon je iemand met een smoes het bos insturen. Maar minder eenvoudig dan met een kort en krachtig SMS-je. Eén-regelig en in minder dan 15 tekens. Paste prima op die ouderwetse mobiele telefoon.

Benieuwd wat het nieuwe decennium ons aan innovatieve communicatie techniek gaat brengen. En welke invloed dit zal hebben op ons dagelijks leven. Covid-19 leerde ons thuiswerken en digitaal samenwerken. Niet altijd leuk en efficiënt, maar we accepteerden de noodzaak hiervan en vrijwel iedereen sprong snel over op de digitale snelweg. Of dat op den duur stand houdt? Blijven we thuis achter de computerschermen zitten of gaan we ook hier structureel over op moderne mobiele infrastructuur middels 5G?

Laat onze innerlijke kompas het toe om vanuit de bus mee te vergaderen en presentaties te geven vanaf een zonnig terrasje in bikini? Kan iemand die permanent vanuit Bonaire werkt van afstand daadwerkelijk bijdragen aan de lokale samenleving hier in Nederland? Ik bedoel niet incidenteel met een of ander ondersteunend taakje, maar structureel als onderdeel van de gemeenschap? Laat onze ethiek – of het kleine beetje wat daarvan over is – die onbekende afstandswerker toe? Of wint het traditioneel netwerken in kroeg, vergaderzaal of “op restaurant” het op gebied van effectiviteit? Moet je iemand goed leren kennen en diep in de ogen kunnen kijken om betrouwbare relaties op te bouwen?

Techniek is één, maar er is meer. Waarom leest het merendeel nog steeds liever een conventionele krant of boek boven de digitale variant? Gaan we ons nog meer ergeren aan smartphone of tablet verslaving? Ja, die apparaten kunnen inmiddels waanzinnig veel, maar laten we het intensief gebruik in de maatschappij toe? Blijven we ouderwets typen achter steeds grotere beeldschermen of pijnigen we ons “on the road” met aanraakschermen en oordopjes? Fanatici als aanhangers van beide uitersten vechten om hun gelijk. De waarheid zal wel in het midden liggen.

Zou na het verdwijnen van ouderwetse draaischijf telefoons en de conventionele televisie abonnementen ook het toetsenbord en misschien zelfs het hele bureau verdwijnen? Blijven de grote kantoortuinen met flex-plekken en isolatiecellen? Of zet het thuiswerken door, wellicht met de nodige aanpassingen aan onze woningen en verbeteringen van de mobiele infrastructuur?

Veel hangt nu af van de strijd tegen het Corona-virus. Maar zodra deze strijd gewonnen is gaan we dan wel volledig terug naar het oude normaal? Technisch kan er veel meer, maar de mens omarmt lang niet elke vernieuwende technologie.

De conventionele telefonie heeft in elk geval zijn langste tijd gehad. Vrijwel niemand belt meer! Zeker niet van of naar een vast nummer en als de telefoon onverwacht toch gaat, checken we eerst wie ons belt. Onbekende nummers nemen we zeker niet op. “Het zal wel reclame zijn of zo’n goed doel.”

Einde van het telefonie tijdperk, niet door de techniek maar door de mens!